Gebelik Şekeri nedir?
Gebelik hormonlarının etkisiyle kan şekerinde yükselme eğilimi vardır. Şeker
seviyesindeki yükselmeye, İnsülin hormonu yeterince yanıt veremezse kan şeker seviyesi
yüksek seyreder ve bu duruma Gebelik Şekeri denir. Yüksek şeker seviyesi fetal
metabolizmayı da olumsuz etkileyerek kısa ve uzun vadeli sorunlara sebep olabilir.
Tüm gebelerin % 5-10’unda görülmektedir. Hatalı beslenme ve obezite oranlarında
artışa paralel olarak Gebelik Şekeri oranları da yıllar içinde artmaktadır.
Bebekte oluşabilecek kısa ve uzun vadeli sorunlar nelerdir?
İri bebek
Zor doğuma bağlı fetal yaralanma ve travma
Bebeğin çevresindeki amniyotik sıvıda artışa ( Polihidramniyos) bağlı erken doğum, kordon sarkması
Akciğer gelişiminde azalma
Şeker metabolizmasını ilgilendiren hormonal cevap ve programlamalar anne karnında başladığı için, bu bebeklerde yetişkinlik sürecinde; Şeker ve Kalp Damar Hastalıkları daha sık görülmektedir.
Annede oluşabilecek kısa ve uzun vadeli sorunlar nelerdir?
Gebelik tansiyonu riski ( Preeklempsi )
İri bebeğe bağlı olarak doğum kanalı ve çevre organlarda oluşabilecek yırtık ve
uzun vadeli hasar
Sezaryen ile doğum oranında artış
Doğum sonrası ve uzun vadede Tip 2 Şeker Hastalığı ve diğer Kalp Damar
Hastalıkları görülme oranı artar.
Gebelikte Şeker Taraması Yapılmalı mıdır?
Gebelik şekeri tanısı alanlarda tedavi ve yakın takip yapılması, yukarıda sıralanan
bebek ve anneye ait komplikasyonlarda önemli ölçüde azalmaya sebep olmaktadır. Bu
nedenle, tüm gebelerde tarama yapılmalıdır.
Tarama ne zaman ve nasıl yapılmalıdır?
Riski yüksek olmayanlarda tarama, 24-28. Haftalar arasında yapılmalıdır. Riski yüksek
olanlarda tarama, gebelik tanısından sonra mümkün olan en kısa zamanda yapılmalı, ilk
tarama normal gelse bile 24-28. Hafta arasında tekrar edilmelidir.
Standart tarama, 50 gram Glukoz içeren bir sıvı içtikten bir saat sonra kan şekeri
ölçülerek yapılır. 50 gram glukoz testi için aç olmaya gerek yoktur. Bu ölçüm 140 üzerinde
gelirse; aç karna, 3 saatlik 100 gram Glukoz Tolerans Testi yapılmalı ve tanı bu ölçümlere
göre koyulmalıdır.
Çeşitli nedenlerle tarama testi yaptırmak istemeyenlerde; açlık kan şekeri ve yemek
sonrası kan şekeri takip ederek fikir sahibi olmak mümkündür.
Şeker tarama testlerinin fetus üzerinde olumsuz bir etkisi var mıdır?
HAYIR. Gebelik şekeri tarama protokolleri 1957 yılında başlamış ve 40-50 yıldır tüm
dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Şimdiye kadar gösterilmiş bir olumsuz etki yoktur.
Aksine, taramanın ve tedavi etmenin hem fetus hem de anne üzerinde sayısız olumsuz etkisi
gösterilmiştir.
Gebelik şekeri için yüksek risk grubu kimlerdir?
Obezite
Metabolik hastalıklara eğilimin arttığı durumlar ( Hipertansiyon, Polikistik Over Sendromu)
İleri yaş gebeliği
1. Derece Akrabalarında şeker hastalığı olanlar
Daha önce iri bebek doğurmuş olanlar
İkiz gebelik
Gebelik öncesi İnsulin direnci tanısı olanlar
Önceki gebelikte, gebelik şekeri tanısı olanlar
Daha önce doğuma yakın bebek kaybı veya anomalisi olan bebek doğurma öyküsü
Tedavi ve takip nasıl yapılır?
Gebelik şekerinde birinci basamak tedavi diyet ve yakın kan şekeri takibidir. Diyet, çok
ciddi kalori kısıtlaması yapılan bir beslenme düzeni değildir. Aksine, annenin mevcut kilosu
baz alınarak ,yeterli kaloriyi sağlayan, karbonhidrat, protein ve yağ içeriği dengeli olan bir
beslenme planıdır. İlave olarak hafif-orta yoğunlukta egzersiz yapmak da kan şekeri
kontrolüne fayda sağlar.
Parmak ucundan şeker kontrolü yapan Glukometre cihazıyla evde kan şekeri takibi
yapılır. Yapılan ölçümlerin önemli bir kısmı, hedef değerlerin altında çıkıyor ve kilo alımı
yeterli düzeyde oluyorsa, durum kontrol altında demektir. Bu gebelerde, rutin gebelik takibi
yeterlidir.
Diyetle kontrol altına alınamayan olgularda, konusunda deneyimli bir Endokrinolog
gözetiminde medikal tedavi başlamak gerekir. Uzun yıllar olduğu gibi, medikal tedavide bir
numaralı seçenek halâ İnsülin enjeksiyonudur. Bununla birlikte, ağızdan alınan şeker ilaçları
da yaygın olarak kullanılmaya başlanmış ve benzer klinik sonuçlar vermektedir.
Kan şekeri diyetle kontrol altına alınamayan ve/veya medikal tedaviye başlanan
gebeler, fetal büyüme ve iyilik halini kontrol etmek için daha yakından izlenmelidir.
Gebelik şekeri saptanan gebeler, doğum sonrasında nasıl takip edilmelidir?
Bu gebelerde Tip 2 Şeker hastalığı gelişme riski daha fazladır. Gebeler bu konuda
bilgilendirilmeli, kilo alımını sınırlayacak bir yaşam tarzı benimsemeli ve normal popülasyona
göre şeker hastalığı ve insülin direnci açısından daha sık tetkik edilmelidir.